English
طی هفته های اخیر نگرانیها پیرامون شیوع پشه آئدس در بسیاری از کشورها و نیز میهن عزیزمان گسترش یافته و تلفات انسانی بسیاری نیز در پی داشتهاست. چراکه حشره مزبور ناقل بیماریهای خطرناک و کشنده‌ای از جمله تب دنگی بوده، سرعت انتشار بسیار بالایی داشته و به مراتب خطرناکتر از مالاریا معرفی شده است. پشه آئدس چهار بیماری تب دنگی، تب زرد، چیکونگونیا و زیکا را ایجاد میکند که در حال حاضر هیچگونه واکسن و درمان قطعی برای این بیماریها وجود ندارد. این بیماریها می‌توانند علائم شدیدی مانند تب، سردرد، درد عضلانی و مفصلی و بثورات پوستی ایجاد کنند و در موارد شدید، کشنده باشند. بیماری تب دنگی به علت درد شدید، اصطلاحا به تب استخوانشکن نیز معروف است. این پشه‌ها معمولاً در محیطهای مرطوب و گرم فعالیت بیشتری داشته، از مواد آلی موجود در آبهای فرایندی و پساب نظیر الیاف سلولزی و ترکیبات آن تغذیه می‌کنند و در عین حال می‌توانند در مقابل خشکی مقاوم باشند. دوره زندگی پشه آئدس از تخم تا بلوغ بین ۸ تا ۱۰ روز طول می‌کشد.
پشه آئدس علاقه زیادی به محیطها و سطوح تیرهای همانند لاستیکهای فرسوده خودروها، کاغذ، کارتن و آخالهای قهوهای بازیافتی و نیز مکانهایی نظیر لاگونها، استخرها و محوطههای پسماند و پسابهای سلولزی داشته و در این مکانها فعالیت، تخمگذاری و تکثیر مینماید. تخم این پشه تا یک و نیم سال میتواند زنده مانده و در صورت فراهم شدن شرایط نظیر دمای مناسب، رطوبت کافی حاصل از بارش باران، آبپاشی آخالهای کارتن قهوهای و … فعال و تکثیر شود. وجود پشه در یک کشور، منطقه، محوطه های جمع آوری پسماندها و یا کارخانه موجب انتقال تخم پشه به دیگر مناطق مختلف میشود که آخالهای OCC بستر بسیار مناسبی برای تخمگذاری و به تبع آن انتقال و گسترش حتمی آن میشود. به همین دلیل هم اکنون و علیرغم فاصله چشمگیر مکانی از مناطق شیوع (مناطق استوایی جهان بهویژه آسیای جنوب شرقی)، فرانسه درگیر پشه آئدس و تب دنگی شده است.
بنا به اظهارات مقامات بهداشتی ملی و بین المللی، گسترش پشه و بیماریهای ناشی از آن اجتناب ناپذیر است که شروع بارندگیها و شرایط نمناکی جوی، تشدیدکننده فعالیتهای آن خواهدبود. لیکن فعالیتهایی نظیر بهسازی محیط و پیشگیری از گزش افراد توسط پشه، مهمترین اقدامات پیشگیرانه ای است که بایستی توسط سازمانها و مردم انجام شود تا جمعیت پشه را کمتر کرده، احتمال آلوده شدن بیماران را کاهش داده و از وسعت همه گیری آن بکاهد.
چنانچه سازمانها اقدامات لازم را انجام ندهند ممکن است در مدت زمان کوتاهی با بیماران درگیرشده فراوانی مواجه شده و بویژه از منظر اقتصادی و ثبات تولید، مشکلات فلجکنندهای را متحمل شوند. چراکه پشه آئدس بهویژه آئدس اجیپتی (Aedes aegypti)، علاوه براینکه علاقه زیادی به خونخواری از انسان دارد، بر خلاف غالب پشه ها، در طول شبانه روز و هر یک ساعت اقدام به خونخواری نموده و در طول ۲۴ ساعت (در برخی منابع فقط در طول روز) میتواند تعداد زیادی از افراد را مبتلا به بیماری کرده و موجب همه گیری انفجاری این پشه بویژه در محیطهای صنعتی و
علی الخصوص صنایع بازیافت، تولید و تبدیل کاغذهای قهوهای گردد. لازم به تاکید است که بنا به گزارشات علمی، وجود این پشه فقط یک مشکل بهداشتی و موقتی نیست، بلکه در صورت عدم پیشگیری، منشاء مشکلات دیگری نظیر بیماری زیکا میگردد که موجب عقب ماندگی ذهنی در نوزادان میشود.
با توجه به اینکه تاکنون واکسن موفقیت آمیزی برای این بیماری تهیه نشده است، بهترین راه پیشگیری از این بیماری؛ جلوگیری از گزش پشه آئدس است که در این راستا اقدامات پیشگیرانه زیر قابل توصیه میباشد:
- استفاده از البسه رنگ روشن و پوشاننده بدن نظیر لباسهای آستین بلند و کلاههایی شبیه کلاه زنبورداران (علاقه گزش در نواحی سر و گردن بالاست)،
- ضدعفونی و سمپاشی با حشره کش های مورد تائید و توسط کارشناسان بهداشت محیط بر روی منابع ذخیره آب، پساب، پسماندها، یارد آخال و بروک، عدلهای آخال وارده به کارخانه (بویژه از مبادی خارج از کشور نظیر عراق، کشورها و استانهای حاشیه جنوبی و شمالی)، مخازن و پالپرهای روباز خمیرکاغذ، حوضچه های زیر ماشین کاغذ و نیز مکانهای نشتی آب و دوغاب خمیرکاغذ،
- ایجاد پرده ها و سرپوش های مناسب و متناسبی که مانع از ورود و جابجائی پشه باشد (پشه بند)،
- آگاهی بخشی پرسنل نسبت به اهمیت و حساسیت موضوع و جلب مشارکت‌های ایشان در خودمراقبتی،
- استفاده از کرم یا مواد دافع حشرات بر مناطق پوستی که با لباس پوشیده نمی‌شوند
امیدست با انجام اقدامات لازم و بهموقع در صنایع سلولزی کشور، نسبت به عبور ایمن و با حداقل مشکلات از شرایط مزبور اهتمام گردد.
حسین جلالی ترشیزی
دانشیار صنایع سلولزی-عضو کمیسیون فنی سندیکا
